พระราชภารกิจในการดูแลทุกข์สุขและสุขภาพอนามัยของราษฎร
สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงดำรงตำแหน่ง “องค์สภานายิกาสภากาชาดไทย” และทรงดูแลสภากาชาดไทยซึ่งเป็นองค์กรสาธารณกุศล ที่จัดตั้งขึ้นเพื่อช่วยเหลือผู้ประสบภัยธรรมชาติต่างๆ ตลอดจนผู้เจ็บป่วย โดยไม่คำนึงถึงเชื้อชาติ ศาสนา ทั้งยามปกติและฉุกเฉิน หรือเมื่อเกิดภัยสงคราม รวมถึงการรับบริจาคสิ่งของ โลหิต และอวัยวะในร่างกาย เพื่อนำไปบริจาค รักษา หรือต่อชีวิตผู้ที่รอรับความช่วยเหลือ
ในระหว่างที่พระองค์ทรงเยี่ยมราษฎรในพื้นที่ทุรกันดารทั่วประเทศ ได้ทรงรับผู้ป่วยไว้ในพระบรมราชานุเคราะห์เป็นจำนวนมาก เพื่อรักษาเยียวยาให้หายจากโรคและมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น และทรงรับคนดีหรือผู้บริสุทธิ์ที่ประสบเคราะห์กรรมไว้เป็น “คนไข้ในพระบรมราชานุเคราะห์” ด้วย นอกจากนี้ พระองค์ทรงก่อตั้ง “มูลนิธิสายใจไทยในพระบรมราชูปถัมภ์” ขึ้น เพื่อพระราชทานให้ความช่วยเหลือทางด้านการเงินและส่งเสริมอาชีพแก่ทหารและอาสาสมัครผู้รับใช้ชาติที่บาดเจ็บ พิการ หรือเสียชีวิต รวมถึงครอบครัว เพื่อตอบแทนบุญคุณของเหล่าทหารผู้เสียสละรักษาและปกป้องแผ่นดินไทย
เมื่อคราวเกิดภาวะวิกฤติเศรษฐกิจครั้งใหญ่ในประเทศไทยเมื่อพุทธศักราช 2540 ราษฎรจำนวนมากต้องเผชิญกับความยากลำบากจนกระทั่งไม่มีแม้แต่เงินซื้ออาหารเพื่อยังชีพ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง จึงได้พระราชทานเงินจัดตั้งเป็นกองทุนอาหารกลางวันเลี้ยงดูผู้ตกงานและผู้ประสบความทุกข์ยากเดือดร้อนรวมทั้งครอบครัว ภายใต้ “โครงการน้ำพระทัยพระราชทาน” ซึ่งยังคงให้บริการอาหารและสิ่งจำเป็นอื่นๆ แก่ผู้ยากไร้จนถึงปัจจุบัน